„Wesołe serce jest najlepszym lekarstwem, lecz przygnębiony duch wysusza ciało” – werset z Przypowieści Salomona (17:22) to doskonały punkt wyjścia do podjęcia tematu holistycznego podejścia do zdrowia. Pochodzące od greckiego holos (co znaczy ‘całość’) pojęcie wyraża sposób postrzegania człowieka jako niepodzielnej całości. Ciało, umysł, emocje i dusza współdziałają ze sobą i są od siebie wzajemnie zależne. Jesteśmy jednością, a więc to, co oddziałuje na jeden aspekt naszej istoty, dotyka również pozostałych. 

Metoda holistycznego podejścia do zdrowia wywodzi się sprzed wieków, stosowano ją już w starożytnych Chinach. Jej orędownikiem i propagatorem był też Hipokrates, twierdzący, że stan psychiczny wywiera olbrzymi wpływ na stan fizyczny i na odwrót. Prawda ta została współcześnie udowodniona przez naukowców, np. uczeni dr Lee S. Berg z Uniwersytetu Loma Linda oraz dr William F. Fry z Uniwersytetu Stanford dowiedli, że w systemie immunologicznym człowieka zachodzi wiele zmian pod wpływem radosnego i szczęśliwego uśmiechu. A więc pogodne spojrzenie na życie może znacząco wspomóc ciało w walce z chorobą.

Człowiek jako całość

Dobry lekarz zajmuje się chorobą, a świetny zajmuje się pacjentem, który ma chorobę – jak mawiał wybitny kanadyjski lekarz William Osler. Skoro organizm ludzki to sieć zależności, a żaden narząd czy funkcja nie może istnieć bez drugiego, błędem byłoby leczenie organu czy dolegliwości, a nie całego człowieka. Zgodnie z założeniami medycyny holistycznej ważne jest, by nie leczyć tylko objawów, ale dotrzeć do rzeczywistych, najgłębszych przyczyn choroby, a następnie trwale je usunąć. Pod uwagę bierze się wszystkie czynniki zewnętrzne, które mogą mieć wpływ na pacjenta. Poznajmy je.

Dieta

Nasze nawyki żywieniowe mają bardzo istotne znaczenie. Właściwe odżywianie się to warunek utrzymania zdrowia, poza tym pomaga zapobiec wielu dolegliwościom, a w wielu chorobach bywa lekarstwem (np. w problemach z tarczycą czy obniżoną odpornością). W tym miejscu można ponownie zacytować ojca medycyny, Hipokratesa, który powiedział swoim uczniom: „Niechaj wasze pożywienie będzie lekarstwem i lekarstwem waszym – pożywienie”. Te słowa są dziś wciąż aktualne.

Odpoczynek i sen

Ważna jest równowaga w życiu, bo przecież „nie samą pracą (i obowiązkami) człowiek żyje”. Niebagatelne znaczenie dla naszego samopoczucia i zdrowia ma regularny i dobrej jakości sen oraz odpowiednia liczba jego godzin. Czynnik ten wpływa na naszą sprawność umysłową, na odporność organizmu, a nawet może decydować o szczupłej sylwetce.

Powietrze i klimat

Holistyczne podejście do zdrowia przykłada dużą wagę również do otoczenia człowieka. Biorąc pod uwagę, jak wiele chorób wyzwala np. smog (niszcząc nabłonek śluzówki dróg oddechowych, sprzyja rozwojowi drobnoustrojów chorobotwórczych), niezwykle istotne staje się zminimalizowanie wpływu zanieczyszczenia na nasze zdrowie. Podkreśla się tutaj znaczenie natury, jej zbawienny wpływ zarówno na drogi oddechowe, jak i wewnętrzny spokój człowieka. Lekiem może być w takim przypadku praktykowanie uważnych spacerów w lesie, zwanych kąpielami leśnymi.

Emocje

Jako że stanowimy całość, w holistycznym podejściu do zdrowia zawsze uwzględnia się kondycję psychiczną pacjenta. Często zdarza się bowiem, że np. ból głowy czy brzucha nie jest objawem infekcji, ale nadmiernego napięcia i stresu. Pozytywne emocje wywierają na człowieka zbawienny wpływ, natomiast negatywne potrafią osłabić odporność i tym samym przyczynić się do choroby. A ponieważ nie sposób wyeliminować z życia tych drugich, warto nauczyć się, jak sobie z nimi radzić, jak panować nad stresem, by odzyskać równowagę i dobre samopoczucie.

Lepiej zapobiegać niż leczyć

W podejściu holistycznym ważne jest nie tyle samo wyleczenie dolegliwości (jak w przypadku medycyny konwencjonalnej), ile dążenie do osiągnięcia przez nas optymalnego zdrowia. Gdy uporamy się z chorobą i jej źródłem, organizm wróci do stanu równowagi, polepszy się nasza odporność, a wszystkie narządy będą lepiej funkcjonować. Będzie to więc doskonała prewencja: pozwoli zapobiec nawrotom schorzenia, a także innym chorobom i problemom zdrowotnym.

Podejście holistyczne zakłada traktowanie pacjenta jako człowieka, a nie tylko kolejny przypadek w karcie chorób. Zawiera w sobie wszystkie dozwolone i jednocześnie bezpieczne sposoby diagnozy oraz leczenia, a więc dopuszcza zarówno metody zaczerpnięte z medycyny konwencjonalnej, jak i naturalnej. Lekarze praktykujący w tym duchu mogą zalecić np. ziołolecznictwo czy masaże.  

Trzeba też nadmienić, że w holistycznym podejściu do zdrowia dużą wagę przykłada się do edukacji pacjenta i jego czynnego udziału w procesie leczenia. Nacisk kładzie się na odpowiedzialność każdego z nas za swoje zdrowie, bowiem terapia traci sens, jeśli zaniedbujemy odżywianie, aktywność fizyczną, styl życia i symptomy w postaci bólu czy np. przemęczenia.

Podsumowując, zdrowie to nie tylko życie bez chorób, ale wynik skoordynowanego działania i rozwoju wszystkich składowych człowieka. Harmonia między ciałem, umysłem, emocjami i pierwiastkiem duchowym ma bezpośrednie przełożenie na jakość życia. Żyjąc zgodnie z podejściem holistycznym, traktujemy siebie jako niepodzielną całość i pracujemy nad sobą, zapewniając sobie dobry stan zdrowia i ogólny dobrostan. Okazuje się to najbardziej skuteczną metodą osiągnięcia długiego, pełnego satysfakcji i zdrowego życia.

Źródła

• https://czytelnia.siegnijpozdrowie.org/?p=1175
• https://pcme.pl/artykul/holistyczne-podejscie-do-zdrowia
• https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/niezbednik-pacjenta/holistyczne-podejscie-do-pacjenta-czym-jest-i-dlaczego-warto-je-stosowac-w-leczeniu-aa-BS7a-6zwV-9rD3.html
• https://www.wskfit.pl/PDF/artykuly/14/Szymanski14002.pdf