O szczęśliwej rodzinie marzy każdy – pragniemy stworzyć taką, której silne fundamenty stanowiłaby miłość w połączeniu z zaufaniem, wzajemnym wsparciem i szacunkiem. Wychowując dziecko, warto postawić więc przede wszystkim na szczerość i otwartość, a także akceptację członków rodziny. Dobrze jest też praktykować dobre nawyki i wspólne rytuały.
Duże znaczenie w kontekście wyżej wymienionych elementów odgrywają więzi rodzinne. Jak mówi definicja, termin ten oznacza ogół zależności między członkami familii, jak również ogół ich postaw wobec siebie oraz wobec celów i wartości rodziny.
Od tego, jakiego typu relacje panują między członkami rodziny, zależy to, jak w przyszłości funkcjonować będzie dziecko – najpierw w grupie rówieśników w przedszkolu, potem w szkole, a wreszcie w relacjach interpersonalnych wśród osób dorosłych.
Znaczenie rodziny
Pierwszym i z gruntu naturalnym środowiskiem dla dziecka jest rodzina. W ciągu kolejnych lat jego życia ma ona do spełnienia wiele różnorodnych funkcji, zaspokaja też różne potrzeby. To rodzina zapewnia małemu człowiekowi opiekę, wychowanie i możliwość rozwoju. W niej formułują się też zarówno wartości, jak i normy społeczne. Z tego powodu to, jak rozwija się dziecko, jest ściśle powiązane z funkcjonowaniem rodziny.
Relacje rodzinne oddziałują na życie członków rodziny, ale i na rezultaty wychowania w niej malucha. W sytuacji, gdy w rodzinie dobrze się dzieje, tj. funkcjonuje ona poprawnie, będąc mocną i silną, jest to nieocenioną podporą dla małego człowieka. Działa na niego bardzo korzystnie. Jednak w przypadku odwrotnym – gdy brakuje w niej solidnych fundamentów, jest niestabilna i słaba – może stać się źródłem trudności i problemów w dorosłym życiu dziecka.
Na proces tworzenia, a następnie umacniania więzi rodzinnych oddziałują bardzo zróżnicowane czynniki. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Rozmowa
Trzeba zacząć od tego, czym naprawdę jest rozmowa. Niestety w niejednej rodzinie pojęcie to sprowadza jedynie się do przekazywania sobie nawzajem informacji. Tymczasem rozmowa w szerszym i głębszym znaczeniu tego słowa sięga do uczuć i emocji, a te dotyczą każdego członka rodziny.
Jeżeli w rodzinie brakuje wzajemnego dialogu, nie można się spodziewać, że dzieci będą chętne i otwarte do rozmów ze swoimi rodzicami.
Czynności dnia codziennego
Czynności dnia codziennego, choć określa się je mianem prozaicznych, również mają wpływ na kształtowanie więzi rodzinnych. Tymczasem nierzadko umykają one uwadze członków rodziny. O jakich działaniach mowa? Są to np.:
- spędzanie wolnego czasu;
- wspólne posiłki;
- świętowane w gronie najbliższych rodzinne uroczystości;
- wspólnie wykonywane prace;
- wspólne dochodzenie do rozwiązania konfliktu;
- wyjścia czy wyjazdy na wspólne spacery i/lub wycieczki.
Za sprawą tego typu czynności każdy z członków rodziny czuje się kochany i ważny. Wspólnie spędzony czas wolny niezwykle mocno przybliża do siebie domowników. Co ważne, bawiąc się z dzieckiem, grając z nim czy np. spacerując razem, rodzice zyskują możliwość dostrzeżenia u swojej pociechy określonych zachowań – czy to pozytywnych, czy negatywnych – które w natłoku codziennych zajęć mogłyby ujść ich uwadze.
Spędzanie czasu razem i podejmowanie wspólnych działań ma swoje przełożenie na poczucie przynależności malucha. Podkreślając znaczenie jego obecności, rodzice przyczyniają się do jego poczucia zadowolenia i równocześnie docenienia. Wytwarza to również u dziecka potrzebę, by pełnić ważną rolę w środowisku osób dorosłych.
Uczucia
Panująca w rodzinie atmosfera jest czynnikiem o silnym wpływie na wychowywanego w niej małego człowieka. Odczuwa on bardzo silnie zarówno ją, jak i uczucia, jakimi darzony jest przez najbliższych. W pierwszych latach życia dziecka ten wpływ kształtuje w nim wzorzec moralny i kreśli ślad w jego psychice.
Rodzina obdarza i otacza malucha miłością i troską, wyraża dumę i uznanie dla jego choćby najmniejszych osiągnięć. Warunkiem prawidłowego i wszechstronnego rozwoju dziecka jest jednak rodzicielska miłość. Jeśli jej brakuje, rodzice nie mają możliwości poznania i zrozumienia swojej pociechy, nie zdają sobie sprawy z jej potrzeb, nie są w stanie pojąć motywów jej postępowania.
Bezpieczeństwo
Potrzeba bezpieczeństwa stanowi kolejny oddziałujący na więzi rodzinne czynnik. W jaki sposób rodzice mogą ją zaspokoić? Poprzez:
- wzajemną miłość, bliskość i czułość;
- właściwe traktowanie dziecka;
- pozytywne nastawienie do niego;
- panującą w domu atmosferę życzliwości;
- świadomość, że pociecha jest w pełni wartościową osobą.
Zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa u dziecka wywiera wpływ zarówno na jego harmonijny rozwój, jak i prawidłowe relacje z innymi. Mały człowiek pozostaje ufny, wykazuje też otwartość i aktywność wobec osób z otoczenia.
Akceptacja
Żeby dziecko rozwijało się zdrowo w aspekcie emocjonalnym, musi się czuć akceptowane. Ma to dla niego kluczowe znaczenie. Powinno czuć, że jest chciane i potrzebne. Co ważne: chciane i potrzebne takie, jakie jest – a nie, jakie rodzice chcieliby, żeby było.
Skutki niezaspokojenia tej jednej z fundamentalnych potrzeb małego człowieka to m.in.:
- jego lękliwość i niepewność;
- uległość;
- przewrażliwienie;
- problemy z koncentracją;
- nadpobudliwość.
Na skutek braku akceptacji rodziców maluch traci wiarę w siebie i ma niższe poczucie własnej wartości. Potrafi utracić radość życia. Spada jego aktywność, izoluje się i zamyka w sobie. Stopniowo popada w apatię i smutek. W efekcie nie rozwija się – co więcej, może to doprowadzić u dziecka do regresu. Warto też wiedzieć, że odznacza się ono niższym stopniem inteligencji niż maluchy, których potrzeba akceptacji jest zaspokojona.
Potrzeba przynależności
Zaspokojenie tej potrzeby wpływa na to, jak dziecko widzi świat. Bez tego czynnika czuje się ono osamotnione i doświadcza licznych lęków, zakłócony zostaje jego obraz samego siebie. Prawidłowe postawy rodziców i ich akceptacja emocjonalna kształtują w małym człowieku zdrową i pozytywną samoocenę. W przeciwnym wypadku jest ona nieprawidłowa (za niska lub zawyżona), co przekłada się na późniejsze problemy wychowawcze i zaburzenia emocjonalne.
Emocje w rodzinie
Dziecko obserwuje rodziców i sposób ich zachowania, zarówno w sytuacjach dnia codziennego, jak i w tych wychowawczych. To również w dużym stopniu wpływa na więzi rodzinne. Dodatkowo działa na nie stopień identyfikacji malucha z rodzicami.
Kluczową rolę odgrywa sposób, w jaki zwracają się do siebie domownicy. Czy rodzice okazują sobie miłość i akceptują się wzajemnie? Czy panuje między nimi bliskość i życzliwość? A może jest wręcz przeciwnie i w domu wyczuwa się złość i wrogość w połączeniu z obojętnością?
Dziecko szybko i w sposób naturalny przyswaja sobie i dopasowuje się do panujących wśród członków rodziny przekazów emocjonalnych. Nic dziwnego, skoro dzień po dniu funkcjonują w takim otoczeniu. Aby rozwijało się prawidłowo, oboje rodzice muszą być po pierwsze aktywni, a po drugie powinni być zgodni i konsekwentni w swoich metodach wychowawczych. Takie mądre podejście zagwarantuje małemu człowiekowi nie tylko ważne dla niego poczucie bezpieczeństwa, ale i prawidłową ocenę tego, co jest dobre, a co złe.
Podsumowanie
Trwałe i mocne więzi rodzinne stanowią dla wychowania i rozwoju dziecka element kluczowy. Aby spełniały swoją rolę, warto tworzyć i umacniać je, biorąc pod uwagę wyżej opisane czynniki.
Prawdziwie szczęśliwa rodzina to taka, której członkowie spędzają ze sobą czas, w tym wolne chwile, pomagają sobie w pracy, rozmawiają, a gdy pojawiają się problemy lub konflikty, wspólnie się z nimi mierzą. Tworząc taką rodzinę, zapewniamy dziecku prawidłowe środowisko do wzrostu i zdrowego rozwoju.
Źródła
- http://przedszkole10.rzeszow.pl/wplyw-wiezi-rodzinnych-na-wychowanie-dziecka-2/
- https://pm1.umlubartow.pl/index.php/rady/247-wplyw-wiezi-rodzinnych-na-proces-wychowania-dziecka