Pojęcia ekstrawersji i introwersji po raz pierwszy wprowadził szwajcarski psychiatra i psycholog Carl Gustav Jung w latach 20. XX wieku. Jung, jako jeden z pionierów psychologii analitycznej, zauważył, że ludzie mają różne sposoby reagowania na świat zewnętrzny i wewnętrzny, co kształtuje ich unikalne sposoby funkcjonowania [1]. Na tej podstawie zdefiniował dwa przeciwstawne typy osobowości: ekstrawersję, czyli orientację ku światu zewnętrznemu i relacjom międzyludzkim, oraz introwersję, czyli skłonność do introspekcji i skierowania uwagi ku własnym myślom i przeżyciom.
Jung uważał, że każdy człowiek posiada zarówno cechy ekstrawertyczne, jak i introwertyczne, jednak zazwyczaj jeden z tych typów dominuje w naszej osobowości. W jego teorii ekstrawersja i introwersja stanowiły fundamenty dla głębszego rozwoju psychologii osobowości. Z czasem Jungowskie koncepcje ekstrawersji i introwersji stały się inspiracją dla dalszych badań nad osobowością, co doprowadziło do stworzenia popularnych testów psychologicznych, takich jak MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) czy Wielka Piątka, które wykorzystują pojęcia introwersji i ekstrawersji do klasyfikowania różnych stylów osobowości [2].
Czym są ekstrawersja i introwersja?
,,Ekstrawertyk to osoba kierująca swoje postrzeganie i aktywność na zewnątrz (łac. extra – zewnątrz, vertere – zwracać się). Przeciwieństwem ekstrawertyka jest introwertyk (łac. intra – wewnątrz, vertere – zwracać się), który wykazuje tendencje do kierowania swojego postrzegania i działań do wewnątrz – na własne myśli i emocje, z jednoczesnym zmniejszonym zainteresowaniem i aktywnością skierowanymi na świat zewnętrzny” [3]. Biorąc pod uwagę całość funkcjonowania człowieka, można użyć określenia, jakim jest libido. Według Junga nie jest to popęd seksualny, a energia psychiczna, którą można wyrażać w postawie bycia ekstrawertykiem lub introwertykiem. Intensywność libido nadaje kierunek w wyrażaniu emocji [4]. Stworzone przez Junga dwa typy osobowości stały się najbardziej znanymi ze wszystkich rodzajów temperamentu. W późniejszych latach inni psychologowie opierali się w swoich badaniach na jego koncepcji.
Introwertyzm
Introwertycy, którzy stanowią około jedną trzecią społeczeństwa, często borykają się z trudnościami wynikającymi z oczekiwań społecznych. Współczesny świat wyjątkowo ceni cechy charakterystyczne dla ekstrawertyków – otwartość, energię, pewność siebie oraz zaangażowanie w życie towarzyskie i zawodowe. Oczekiwania społeczne, by być komunikatywnym, dynamicznym i asertywnym, mogą wywoływać presję, której introwertycy nie zawsze są w stanie sprostać. W efekcie osoby o introwertycznym usposobieniu są niejednokrotnie postrzegane jako mniej efektywne lub mniej przystosowane, co wpływa na ich samoocenę i postrzeganie własnej wartości.
Introwertycy, ze swoją naturalną skłonnością do refleksji i potrzeby wyciszenia, mogą odczuwać, że ich sposób bycia jest mniej pożądany i niekompatybilny z pędzącym światem. Często reagują na nowe, nieznane sytuacje powściągliwością lub wycofaniem, co może być odbierane jako nieśmiałość lub brak pewności siebie. W rzeczywistości jednak ich styl reagowania i funkcjonowania wynika z głębszej potrzeby równowagi oraz spokoju, a nie z braku umiejętności czy kompetencji.
Presja na spełnianie społecznych standardów bycia otwartym i komunikatywnym może jednak prowadzić u introwertyków do kompleksów, przekonania o niskiej wartości własnych cech oraz obniżonej samooceny. Ich wycofanie i potrzeba prywatności bywa źle rozumiana, co często prowadzi do etykietowania ich jako „zamkniętych” czy „żyjących w swoim świecie.” Tymczasem introwertycy mogą odnosić sukcesy w różnorodnych dziedzinach życia, zarówno społecznego, jak i zawodowego – ich zdolność koncentracji, empatia i umiejętność głębokiego przemyślenia problemów to wartości, które stanowią solidną podstawę do osiągnięcia pełni możliwości.
Ekstrawertyzm
Współczesne społeczeństwo rzeczywiście promuje ekstrawertyzm jako pożądaną cechę, co jest widoczne zarówno w kulturze popularnej, jak i w wielu miejscach pracy, gdzie otwartość, szybka adaptacja i komunikatywność uznawane są za kluczowe umiejętności. Ekstrawertycy, stanowiący większość społeczeństwa, swoją energię czerpią z interakcji z innymi i uczestnictwa w wydarzeniach dnia codziennego. Chętnie wyrażają swoje refleksje, pomysły i światopogląd [5]. Ich naturalna potrzeba kontaktu i spontaniczna radość z życia społecznego sprawiają, że chętnie angażują się w dyskusje, wymieniają poglądy i inicjują działania, które wpływają na grupową motywację i atmosferę.
Amerykański psycholog William Fleeson potwierdził w swoich badaniach, że zachowania ekstrawertyczne – takie jak otwartość i aktywne uczestnictwo w rozmowach – prowadzą do większego poczucia szczęścia i swobody, nawet u osób o bardziej introwertycznym usposobieniu. Eksperyment Fleesona polegał na zaangażowaniu uczestników w różne społeczne interakcje i obserwacji ich nastrojów. Uczestnicy stwierdzali, że gdy zachowywali się swobodnie i spontanicznie, odczuwali większą radość i satysfakcję. Kiedy natomiast proszono ich o wycofanie się, stawali się bardziej nieśmiali i zamykali się w sobie. Badani podkreślili, że ich nastrój był silnie związany ze stylem interakcji – aktywność i zaangażowanie wpływały na ich samopoczucie, niezależnie od ich naturalnych skłonności [6].
Dlaczego jednak to właśnie ekstrawertycy wydają się „szczęśliwsi”? Możliwe, że klucz tkwi w ich umiejętności swobodnego wyrażania siebie oraz w otwartości na ludzi i nowe doświadczenia. Dzięki swojej komunikatywności ekstrawertycy potrafią cieszyć się chwilą, budować silne więzi społeczne i łatwiej adaptować się do zmian, co sprzyja ogólnemu zadowoleniu z życia. W końcu człowiek jest istotą społeczną, stworzoną do życia w grupie, a ekstrawertycy w pełni wykorzystują ten potencjał, odnajdując radość w spontanicznych interakcjach i dzieleniu się swoimi przeżyciami.
Nie oznacza to jednak, że tylko ekstrawertycy mogą być szczęśliwi czy spełnieni. Introwertycy także czerpią satysfakcję z życia, lecz robią to w inny sposób, znajdując radość w głębokich relacjach i bardziej kameralnych doświadczeniach. Badania Fleesona sugerują, że nawet osoby mniej ekstrawertyczne mogą odnaleźć szczęście w sytuacjach społecznych, jeśli zachowują w nich swobodę, dostosowując intensywność kontaktów do własnych potrzeb.
Introwersja i ekstrawersja w wymiarze społecznym
W obecnym świecie nieustannie dokonują się zmiany. Dzięki portalom społecznościowym trudno jest być anonimowym. Nie ma już takiej prywatności, jaka była jeszcze dekadę temu. Stawia się na otwartość i komunikację, która ,,atakuje” nas ze wszystkich stron. Z łatwością można rzec, że dzisiejszy świat jest erą ekstrawertyków. Pogoń za szczęściem, wrażeniami i chęciami zmian jest tym, w czym ekstrawertycy czują się znakomicie.
Co chwile oddziałują na nas bodźce z otoczenia, żyjemy w ciągłym pośpiechu, bo tego oczekuje od nas społeczeństwo. Aby nadążyć, musimy dostosować się do reszty i pozyskiwać energię z otaczającego nas środowiska. Introwertycy, którzy cenią sobie spokój i prywatność, gorzej odnajdują się w tak niejednostajnej i chaotycznej rzeczywistości. Bycie na szczycie nie jest ich głównym celem. Poszukując szczęścia, introwertycy powinni pamiętać o tym, aby nie próbować na siłę dopasowywać się do społeczeństwa. Potrzeba samoakceptacji jest kluczem do wyzbycia się kompleksów. Świat potrzebuje także introwertyków, których niektóre cechy są bardziej przydatne niż cechy ekstrawertyków. Mowa tutaj o lepszej efektywności w pracy. Potrafią się oni bardziej skupić na jednej rzeczy i nie rozpraszają się tak szybko jak ekstrawertycy. Ich atutem jest wytrwałość i konsekwencja w działaniu. Staranność doprowadza do celu. Najlepiej im się pracuję, gdy są odcięci od reszty współpracowników.
Jung podkreślał, że oba typy osobowości – introwersja i ekstrawersja – są niezbędne i wzajemnie się uzupełniają. Każdy z nich wnosi inne, lecz równie istotne wartości, które pomagają tworzyć zróżnicowane, dobrze funkcjonujące społeczeństwo. Introwersja i ekstrawersja to różne sposoby reagowania na świat, które razem tworzą równowagę między refleksją a działaniem, stabilnością a dynamiką.
Ludzie o różnych typach osobowości uczą się od siebie i czerpią z różnorodnych doświadczeń. Ekstrawertycy inspirują introwertyków do większego otwarcia się na nowe doświadczenia, a introwertycy wnoszą do życia ekstrawertyków głębię i refleksyjność. Dzięki temu interakcje między osobami o różnych temperamentach sprzyjają zarówno rozwojowi jednostek, jak i większej harmonii społecznej. Jung podkreślał, że zamiast wartościować powinniśmy dostrzegać wzajemne korzyści płynące z tych odmiennych postaw, które wzbogacają nasze relacje i wspólne działania.
Mimo że świat złożony jest głównie z ekstrawertyków, to nie jest w stanie funkcjonować odpowiednio bez obecności introwertyków, którzy nadają pewnego rodzaju dualizm i różnorodność we współczesnym świecie. Każdy z tych typów wnosi unikalne wartości do życia i ma swoje silne strony, które mogą przyczynić się do sukcesu zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Zrozumienie własnych preferencji i otwartość na odmienność innych mogą pomóc nam lepiej zrozumieć siebie oraz budować bardziej satysfakcjonujące relacje i środowisko pracy.
Natalia Tatarczuch
Socjolog&Coach
Zapraszamy także do przeczytania podobnych tematycznie artykułów:
- Trzy elementy idealnego związku – poznaj klucz do dobrych relacji
- Którym typem osobowości jesteś?
- Różne typy osobowości i ich sposób komunikacji, reakcji i mowy ciała
Przypisy
1. C. G. Jung, Typy psychologiczne, Warszawa 1997.
2. G. Grabowska, Wykorzystanie zasady ortogonalności w budowie zespołu projektowego, Working Paper, Instytut Badań Systemowych PAN, Warszawa 2011.
3. L. A. Pervin, Psychologia osobowości, Gdańsk 2002.
4. C. G. Jung, Typy psychologiczne, op. cit.
5. E. Napora, Z kompasem czy bez. Płciowość dorastających córek wychowywanych przez samotnych rodziców, Częstochowa 2006.
6. http://www.panorama24.co.uk/chcesz-byc-szczesliwszy-zachowuj-sie-jak-ekstrawertyk/
