Terapia zwierzęca, znana również jako terapia z udziałem zwierząt – animaloterapia/zooterapia (animal-assisted therapy, AAT), zdobywa coraz większą popularność jako metoda wspomagająca tradycyjne leczenie medyczne i psychologiczne. Polega na kontrolowanym i celowym wykorzystaniu kontaktu ze zwierzętami do poprawy zdrowia i samopoczucia pacjentów.
Co ciekawe, już dwa tysiące lat temu Hipokrates, znany jako ojciec medycyny, dostrzegł, że przykładowo jazda konna nie tylko pobudza funkcje organizmu, ale również łagodzi różne schorzenia. Z kolei w XVIII wieku William Tuke, dyrektor angielskiego szpitala psychiatrycznego, postanowił wprowadzić na teren szpitala zwierzęta domowe. Tuke miał niezwykłą intuicję – zauważył, że pacjenci, którzy opiekują się zwierzętami, szybciej uczą się kontrolować własne emocje i lepiej radzą sobie z codziennymi wyzwaniami [1].
Nie minęło wiele czasu, a nauka zaczęła potwierdzać to, co Hipokrates i Tuke już wiedzieli. Kontakt z zwierzętami ma potężne, terapeutyczne znaczenie dla ludzi. Wiele przykładów wskazuje, że opieka nad zwierzętami uczy nas samokontroli i grzeczności. Młodsze pokolenia rozwijają dzięki temu umiejętności społeczne, uczą się współpracy w grupie oraz nawiązywania przyjaznych relacji z jej członkami. Dodatkowo zwierzęta mogą stanowić i bez wątpienia stanowią ważne wsparcie emocjonalne, pomagając w radzeniu sobie ze stresem i lękiem, co jeszcze bardziej wzbogaca ich pozytywny wpływ na nasze życie [2].
Jak wygląda zooterapia
Wpływ zwierząt domowych na życie człowieka jest bez wątpienia ogromny, zwłaszcza w kontekście wspomagania procesów rehabilitacyjnych i wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Coraz częściej wykorzystuje się zwierzęta do poprawy funkcjonowania tych osób w społeczeństwie.
Jednym z programów propagujących terapię poprzez kontakt ze zwierzętami jest amerykański program Pet Partners. Wykorzystuje on różnorodne zwierzęta, takie jak psy, koty, świnki morskie, króliki, papugi, kury, gęsi, konie, lamy, osły i wiele innych. W ramach tego programu prowadzone są szkolenia dla właścicieli zwierząt, którzy po ukończeniu kursu odwiedzają osoby potrzebujące pomocy, wspierając je w procesie terapii [3].
Podczas terapii z udziałem zwierząt nauczyciele wykorzystują różne formy organizacji pracy, od grupowej, gdzie dzieci uczą się współpracy między sobą i ze zwierzęciem, do zajęć indywidualnych. Właśnie te indywidualne sesje są kluczowe dla stymulacji rozwoju dzieci. Poprzez zabawę i ćwiczenia można wyrównywać opóźnione funkcje, przełamywać bariery i usprawniać umiejętności. Działa to motywująco na dzieci, zachęcając je do podejmowania nowych wyzwań i doskonalenia umiejętności.
Podczas indywidualnych zajęć terapeutycznych w gabinecie zabawy i ćwiczenia dostosowane są do tempa rozwoju dziecka i jego indywidualnych potrzeb. Takie zajęcia pomagają w budowaniu motywacji, przygotowują dzieci do ról społecznych, uczą świadomości siebie i swojego sukcesu oraz przygotowują do zabawy i współpracy z rówieśnikami. Dodatkowo usuwają lęki i bariery, działają uspokajająco i dyscyplinująco. Dzieci nabierają pewności siebie, stają się bardziej ufne i otwarte. Zwierzę staje się ich przyjacielem, powiernikiem i źródłem radości.
Interakcje z naszymi czworonożnymi przyjaciółmi nie tylko przynoszą radość, ale także kształtują nas jako osoby, ucząc empatii, odpowiedzialności i współczucia.
„Nie ma na świecie lepszego psychiatry, niż szczeniak liżący cię po twarzy”
~Ben Williams
5 korzyści z kontaktu ze zwierzętami
Obecność zwierząt przynosi wiele korzyści, dostarczając bodźców dotykowych, wzrokowych, słuchowych, zapachowych i smakowych. Bliski kontakt z nimi, choć nie zawsze przyjemny, jest zawsze rozwijający i interesujący [4]. Terapie wspomagane przez zwierzęta stymulują rozwój podstawowych umiejętności i zapewniają liczne pozytywne skutki zdrowotne dla pacjentów, takie jak:
1. Redukcja stresu i lęku
Ssaki, takie jak psy, koty, konie czy nawet delfiny, mogą znacząco obniżyć poziom stresu i lęku u pacjentów. Powoduje to wydzielanie hormonów szczęścia, takich jak endorfiny czy oksytocyna, co pomaga w redukcji kortyzolu, hormonu stresu. Regularne sesje z udziałem zwierząt mogą prowadzić do długoterminowej poprawy stanu emocjonalnego pacjentów.
2. Poprawa zdrowia fizycznego
Terapia zwierzęca wpływa nie tylko na zdrowie psychiczne, ale także na zdrowie fizyczne. Dzieje się tak, ponieważ zajęcia z futrzakami mogą stymulować aktywność fizyczną. Na przykład spacery z psem mogą zachęcać pacjentów do regularnej aktywności, co korzystnie wpływa na ich kondycję i ogólną sprawność. Dodatkowo obcowanie ze zwierzętami może prowadzić do obniżenia ciśnienia krwi oraz poprawy funkcji serca.
3. Wsparcie emocjonalne i społeczne
Zwierzęta terapeutyczne mogą stać się ważnym źródłem wsparcia emocjonalnego dla osób borykających się z samotnością, depresją czy problemami społecznymi. Ich obecność może łamać bariery komunikacyjne, ułatwiając nawiązywanie kontaktów. W wielu przypadkach pacjenci otwierają się emocjonalnie i zaczynają bardziej angażować się w życie społeczne, co przyczynia się do ich ogólnego dobrostanu.
4. Motywacja do rehabilitacji
Dla osób przechodzących rehabilitację zwierzęta mogą stanowić silną motywację do kontynuowania terapii. Zwierzęta terapeutyczne zachęcają pacjentów do wykonywania ćwiczeń fizycznych, które w innym przypadku wydają się trudne lub bolesne. Interakcje z futrzakami mogą również zwiększać zaangażowanie pacjentów w proces rehabilitacji i poprawiać ich samopoczucie.
5. Wsparcie w terapii dla dzieci i młodzieży
Terapia zwierzęca jest szczególnie skuteczna w pracy z dziećmi i młodzieżą. Zwierzęta mogą pomagać w rozwoju umiejętności społecznych, poprawie komunikacji i zwiększeniu poczucia własnej wartości. W przypadku dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, interakcje z zwierzętami mogą prowadzić do znacznych postępów w zakresie nawiązywania kontaktów interpersonalnych.
Podsumowując, terapia zwierzęca oferuje wiele korzyści, które mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów. Od redukcji stresu i lęku, poprzez poprawę zdrowia fizycznego, aż po wsparcie emocjonalne i motywację do rehabilitacji. Bez wątpienia interakcje ze zwierzętami mają potężny wpływ na zdrowie i samopoczucie. Włączenie zwierząt do terapii może stanowić cenne uzupełnienie tradycyjnych metod leczenia, przynosząc korzyści zarówno dzieciom, młodzieży, jak i dorosłym. Jeśli masz pupila to zapewne wiesz, ile radości potrafi wnieść w życie dzięki swojej spontanicznej radości i energii, a miłość jaką nas obdarowuje jest bezcenna. Są rzeczy, których nie da się kupić. Miłość… to ona stanowi wspaniały motywator do rozwoju, zmian i ogólnego zadowolenia z życia.
Natalia Tatarczuch
Socjolog&Coach
Zapraszamy także do przeczytania podobnych tematycznie artykułów:
- Wychowanie dzieci a zwierzęta domowe
- Jak przebywanie wśród natury może wpływać na dobrostan psychiczny
- Jak znaleźć motywację do aktywności fizycznej?
Przypisy
- A. Franczyk, K. Krajewska, J. Skorupa, Baw się poprzez animaloterapię, Kraków 2012, str. 9.
- E. Budzińska-Wrzesień, R. Wrzesień, J. Jarmuł-Pietraszczyk, A. Świtacz, (2012), „Therapeutic role of animals in human life–examples of dog and cat assisted therapy”, Ecological Chemistry and Engineering. A, 19(11), str. 1375-1381.
- Formy zajęć zdefiniowane przez Towarzystwo Delta Society (USA), http://www.delta society.org [data dostępu: 4.10.2011].
- J. Dzik, A. Rekiel, „Zwierzęta gospodarskie w zooterapii”, Przegląd hodowlany, nr 1/2022, str. 16-24.
