Autoprezentacja i jej znaczenie dla relacji interpersonalnych w biznesie i nie tylko

Autoprezentacja stanowi sposób, w jaki komunikujemy otoczeniu,  kim jesteśmy lub za kogo chcemy być uważani. Chodzi w niej o pokazanie i przedstawienie siebie samego w takim świetle, aby wywarło to na innych pożądane przez nas wrażenie. Stosując tę technikę, kształtujemy i kontrolujemy to, jak jesteśmy postrzegani. Sztuka autoprezentacji jest niezwykle praktyczną umiejętnością, która znajduje zastosowanie w wielu życiowych sytuacjach. Co ważne, można się jej nauczyć i wyćwiczyć ją.

Jak podkreślają zgłębiający ten temat naukowcy, kiedy mówimy o sobie, znaczenie mają nie tylko nasze słowa, ale też tzw. komunikaty niewerbalne. O co chodzi? Pojęcie to obejmuje m.in. ton głosu, wygląd, naszą postawę, zachowanie, ruchy ciała. Całość ma na tyle duże znaczenie, że może determinować to, jak skuteczny jest nasz przekaz, czy też wywierać wpływ na decyzje naszych interlokutorów. Efektywnie się autoprezentując, osiągniemy ważne dla nas w danym momencie cele, czy to prywatne, czy to zawodowe.

Znaczenie autoprezentacji

Bez względu na to, czy chodzi o autoprezentację biznesową, czy towarzyską, jej celem i zadaniem jest utrzymanie prawidłowych relacji z ludźmi z naszego otoczenia. Zatem dla osiągnięcia sukcesu w sferze zarówno zawodowej, jak i prywatnej, ważne jest przestrzeganie kilku kluczowych zasad.

Poza umiejętnościami komunikacyjnymi i sztuką prowadzenia konwersacji duże znaczenie odgrywa również komunikacja niewerbalna. Pamiętajmy, że właściwy sposób zachowania czy np. nasz ubiór są wyrazem naszego szacunku – lub przeciwnie, jego braku.

Warto wiedzieć, jak dużą wagę ma tzw. pierwsze wrażenie, jakie wywołujemy u drugiej osoby. Może to zadecydować o jej chęci wejścia z nami w relację. Jeżeli rozmówca podświadomie źle oceni naszą autoprezentację w pierwszym kontakcie, jedna jedyna rozmowa może przesądzić o przyszłości tej znajomości. Druga strona reaguje zarówno na treść naszej wypowiedzi oraz sposób jej wyrażania, ale jednocześnie na to, jak się zachowujemy, naszą mimikę i gesty.

Miejmy na uwadze, że liczy się zarówno nasz ogólny wizerunek, jak i postawa wobec otoczenia, które prezentujemy w dłuższym okresie czasu. Dlatego ważne jest, żebyśmy dbali i dokładali starań do możliwie najlepszego przedstawiania swojej osoby w każdej sytuacji.

Podstawowe zasady autoprezentacji

Skoro autoprezentacja – w biznesie czy prywatnie – ma tak istotne znaczenie, poznajmy kluczowe zasady, które mogą nam być pomocne w drodze do sukcesu.

1. Łatwość wysławiania się – umiejętność wypowiadania się, zwana też elokwencją, jest w obecnych czasach prawdziwą rzadkością. Niemniej jednak stanowi niezwykle pożądaną i mile widzianą cechę. Prawdopodobnie każdy z nas chciałby posiąść zdolność prowadzenia rzeczowej, płynnej i błyskotliwej konwersacji, snuć ciekawe opowieści na różne tematy, prowadzić absorbujące rozmowy i to wszystko używając poprawnej polszczyzny.
2. Komunikacja niewerbalna – choć złożona jest z kilku pozornie prostych, a może nawet mało istotnych czynników, odgrywa bardzo duże znaczenie. Rzeczywistość wygląda tak, że zarówno nasza mimika, gesty czy postawa ciała naprawdę wiele o nas mówią. Tym sposobem ukazujemy innym swój prawdziwy temperament i przyświecające nam intencje. Bywa, że składowe komunikacji niewerbalnej zdradzają nasze faktyczne intencje, a także stosunek, jaki mamy do swojego rozmówcy czy do innych spraw.
3. Ważną regułą autoprezentacji, do zastosowania we wszelkich kontaktach interpersonalnych, jest szczerość. Jeżeli będziemy szerzyć niezgodne z prawdą informacje na swój temat i uciekać się do nieuczciwych praktyk, osoby z naszego otoczenie szybko się na tym poznają, przejrzą nas. Dodatkowo takie rozpowszechnianie kłamstw będzie niewygodne i męczące również dla nas samych. Dlatego naprawdę nie warto narażać się na taki dyskomfort psychiczny. Powstrzymajmy się od niemoralnego postępowania, aby tylko osiągnąć swój cel. Pozostanie sobą, jak i działanie w pełnej zgodzie ze swoim sumieniem powinny być naszymi priorytetami. Szybko przekonamy się, że nasza szczerość zostanie nie tylko dostrzeżona, ale i doceniona przez otoczenie.

Techniki autoprezentacji

Możemy być pewni, że stosując się do wyżej opisanych zasad, wypadniemy w swojej autoprezentacji biznesowej niezwykle dobrze i z korzyścią. Warto wiedzieć, że reguły te znajdują zastosowanie w procesie kreowania własnego wizerunku. Można się w nim uciec do różnorodnych praktyk, a należą do nich m.in:

• techniki obronne – stosowane są przede wszystkim w celu ochrony;
• techniki asertywno-zdobywcze – cechuje je ukierunkowanie na to, by się rozwijać i kształtować swoją tożsamość.

Co warte podkreślenia, pierwsze z wyżej wymienionych metod stosują zazwyczaj osoby mające poczucie zagrożenia, o niskiej samoocenie. Z kolei techniki asertywno-zdobywcze wykorzystują najczęściej ludzie pewni siebie, odważni, o jasno określonych celach, tacy, którzy dokładnie wiedzą, czego chcą i do czego dążą.

Posługiwanie się tymi taktykami rekomendowane jest zarówno podczas rekrutacji i rozmowy kwalifikacyjnej, jak i potem, tj. w komunikacji na co dzień w miejscu pracy.

Zachowania, których lepiej unikać

Proces tzw. kreowania własnego wizerunku zdecydowanie nie należy do prostych – jest to zadanie raczej męczące, długotrwałe i wymagające. Wykorzystanie w nim różnorodnych technik służy przyspieszeniu całej sprawy, musimy przy tym jednak pamiętać, że są zachowania, których zdecydowanie należy się wystrzegać. Mogą one pociągać za sobą niekorzystne rezultaty, a często są bezprawne i zabronione.

W przypadku technik obronnych wyróżnić można tu praktyki umniejszania zarówno swojej wartości, jak i posiadanych umiejętności – jako pracownika, ale też jako człowieka. Co charakterystyczne dla takiej osoby, to epatowanie swoją bezradnością i zagubieniem w nadziei na pomoc otoczenia. Nierzadkim zachowaniem jest również usprawiedliwianie się i wyszukiwanie wymówek dla podejmowanych działań. Ma to na celu uniknięcie odpowiedzialności, ale skutkuje odbieraniem kogoś takiego przez innych jako osoby niedojrzałej.

Z kolei jeśli chodzi o techniki asertywno-zdobywcze, to jedną z metod, których lepiej jest unikać,  jest zastraszanie i to w szerokim ujęciu tego słowa. Jego istota opiera się na przedstawianiu siebie jako kogoś posiadającego władzę i silną pozycję w firmie. Co więcej, kto nie zawaha się ich użyć, jeżeli inni nie postąpią według jego woli.

Inne zachowanie, które również uchodzi za nieszczere i nieuczciwe, polega natomiast na nawiązywaniu bliskich znajomości z tzw. ludźmi sukcesu, do czego dąży się wyłącznie po to, by móc być z nimi utożsamianym.

Jak posiąść umiejętność autoprezentacji?

Jeżeli jesteśmy osobami o wysokich ambicjach, którym marzy się zrobienie kariery, zdecydowanie powinniśmy opanować sztukę autoprezentacji w biznesie jako znaczącego elementu warunkującego jej przebieg. Takie kompetencje miękkie jak elokwencja i umiejętność prowadzenia interesującej rozmowy, właściwe zachowanie czy np. szacunek do współpracowników i klientów, w dużej części wynikają z naszego charakteru. Dobra wiadomość jest jednak taka, że da się je również wykształcić. Jak to zrobić?

Dobrym sposobem jest konsultacja z psychoteraeutą lub psychologiem. Specjaliści ci mogą wesprzeć nas w rozpoznaniu powodów naszego takiego, a nie innego zachowania w określonych sytuacjach. Co ważniejsze, pomogą nam nad tym pracować.

Inne, ale równie skuteczne rozwiązanie to uczestnictwo w specjalistycznych kursach autoprezentacji. Zyskamy dzięki nim wiedzę o różnych regułach i praktykach użytecznych w kreowaniu własnego wizerunku, ponadto będziemy mogli je również przećwiczyć.

Podsumowanie

Autoprezentacja to sztuka o dużym znaczeniu we wszelkich kontaktach interpersonalnych,  zarówno w biznesie, jak i na gruncie prywatnym. Stanowi zjawisko naturalne, za sprawą którego dochodzi czy to do nawiązania, czy zerwanie relacji. Każdy z nas chce, aby inni szanowali go, akceptowali i mieli dla niego zrozumienie. Z tego powodu tworzymy więzi z osobami, po których spodziewamy się właśnie takiego postępowania. Ma to znaczenie również w środowisku pracy – dobre relacje międzyludzkie tworzą sprzyjającą atmosferę w firmie. To z kolei wiąże się z większą efektywnością realizowanych zadań.

Zapraszamy także do przeczytania podobnych tematycznie artykułów:

• Motywacja zespołu
• Jak powstaje poczucie własnej wartości i dlaczego jest tak ważne?
• Jak budować relacje z innymi ludźmi

Źródła 

1. https://businessinsider.com.pl/rozwoj-osobisty/autoprezentacja-znaczenie-dla-relacji-interpersonalnych/zbzxfcz [dostęp: 25.03.2025]
2. https://www.livecareer.pl/zycie-zawodowe/autoprezentacja [dostęp: 25.03.2025]