Pojęcie higieny osobistej brzmi może trywialnie, jednak przestrzeganie jej zasad ma istotne znaczenie. Dzięki nim lepiej czujemy się na co dzień, a ponadto pozwalają nam one na bezproblemowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Co więcej, są kluczowe, jeśli zależy nam na naszym zdrowiu i chcemy należycie o nie zadbać.
Zasady higieny osobistej obowiązują i dorosłych, i dzieci. Najmłodszym warto wpajać je od samego początku. Im wcześniej wejdą im one w nawyk, tym szybciej staną się naturalną częścią każdego dnia, bez konieczności przypominania o nich dzieciom i napominania ich.
Regularne mycie rąk
Bakterie, wirusy i pasożyty są wszechobecne, a do tego niebezpieczne dla dziecka. Każde z nich mogą mu zaszkodzić, a natknąć się na nie nietrudno, zwłaszcza w takich miejscach jak place zabaw, żłobki i np. przedszkola.
Chcąc nauczyć swoją pociechę zasad higieny osobistej, warto więc zacząć właśnie od dobrego nawyku mycia rąk. Najlepiej wyrobić w małym człowieku ten odruch zarówno przed jedzeniem, jak i po zabawie czy gdy wraca skądś do domu. Co ważne, dobrze jest zabezpieczyć się pod tym kątem także w podróży i mieć przy sobie np. chusteczki do dezynfekcji dłoni. To niezawodny sposób na obniżenie ryzyka zakażenia się niebezpiecznymi patogenami.
Mycie rąk ma szczególnie duże znaczenie przed posiłkiem. Nasze dłonie mają nieustanny kontakt z otoczeniem – i tak np. dziecko dotyka nimi zabawek, przedmiotów na placu zabaw, klamek. Co za tym idzie, gromadzi na nich całe mnóstwo groźnych mikroorganizmów. Nieumycie rąk przed jedzeniem to prosta droga do ich przedostania się do organizmu, a tym samym choroby.
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO), dokładne umycie rąk może aż o 31% zmniejszyć ryzyko infekcji układu pokarmowego oraz o 21% schorzeń układu oddechowego.
Codzienne mycie ciała
Systematyczne dbanie o czystość skóry pozwala na bieżąco usuwać z niej nagromadzony w trakcie całego dnia brud, pot i bakterie. Warto wyrobić w dziecku ten nawyk, który dodatkowo pozwoli mu uniknąć dużego dyskomfortu, jaki powoduje nieprzyjemny, nieświeży zapach. Regularne mycie ciała to również skuteczny sposób zapobiegania problemom skórnym, takim jak wysypka, swędzenie czy podrażnienie.
Warto też, aby kąpiel lub szybki prysznic stały się dla dziecka naturalnym odruchem po każdej bardziej intensywnej aktywności – takiej jak np. jazda na rowerze, gra w piłkę czy podróż.
Mycie głowy
Higiena skóry głowy i włosów ma równie istotne znaczenie jak mycie ciała. Są to rejony, na których zbiera się szczególnie dużo zanieczyszczeń. Brud, kurz, pot i sebum nie tylko sprawiają, że fryzura wygląda źle, ale też przyczyniają się do swędzenia, nieprzyjemnego zapachu, podrażnień czy np. łupieżu. Właściwa higiena obejmuje systematyczne mycie skóry głowy, włosów oraz szczotkowanie tych ostatnich. To niezawodna metoda na ich zdrowie i piękny wygląd, która dodatkowo zapobiega wypadaniu.
Codzienna higiena jamy ustnej
Mycie zębów każdego dnia to nawyk o naprawdę ogromnym znaczeniu dla ogólnego samopoczucia i kondycji organizmu. Jest tym ważniejszym nawykiem higieny osobistej dziecka, że próchnica stanowi jedną z najczęściej występujących schorzeń wieku dziecięcego. Dotknięte nią zęby bolą, dodatkowo w jamie ustnej mogą się tworzyć stany zapalne, a w następnej kolejności także trudności z wymową i jedzeniem.
Pracę nad nawykiem dbania o jamę ustną dobrze jest zacząć z dzieckiem już od pierwszych pojawiających się ząbków. Na ten moment można też odbyć z nim pierwszą, stricte profilaktyczną wizytę u dentysty. Jako zachętę do nauki codziennego szczotkowania zębów możemy wykorzystać kolorowe dziecięce akcesoria – szczoteczkę do zębów w kształcie ulubionej postaci z bajek czy np. smakowe pasty do zębów.
Higiena okolic intymnych
Nauka postępowania w toalecie ma wśród zasad higieny osobistej równie duże znaczenie. Przede wszystkim wytłumaczmy dziecku, jak prawidłowo używać papieru toaletowego. Koniecznie wyjaśnijmy mu też, dlaczego zawsze po skorzystaniu z toalety powinno umyć ręce. Tak samo ważne jest pokazanie sposobu mycia okolic intymnych. Lepiej zrobić to zawczasu, tj. zanim mały człowiek zacznie się wstydzić i w trakcie kąpieli będzie chciał zostać sam.
Czysta odzież, w tym bielizna
Ucząc dziecko zasad higieny osobistej, uwzględnijmy koniecznie również dbałość o ubiór – przede wszystkim o czystość odzieży i bielizny. To ważne, żeby nasza pociecha zrozumiała potrzebę ich codziennej zmiany, jak i nauczyła się, po czym poznać, że ubranie nadaje się już do prania i trzeba założyć nowe, czyste.
Obcinanie paznokci
Kiedy paznokcie są za długie, łatwiej gromadzi się za nimi brud i bakterie. Nie tak prosto jest pozbyć się ich w trakcie zwykłego mycia rąk. Co więcej, nieobciętymi dziecko może się przypadkowo podrapać, a to prosta droga do infekcji skóry.
Dobrze jest wytłumaczyć małemu człowiekowi, dlaczego czyste i krótkie paznokcie mają tak duże znaczenie i jak wpływają na jego zdrowie. Aby przyswoił tę zasadę, możemy stworzyć rytuał regularnego obcinania paznokci. Najlepiej przeznaczyć na to czas po wyjściu z kąpieli, kiedy są miękkie i dzięki temu łatwiejsze w pielęgnacji.
Korzystanie z chusteczek higienicznych
Dmuchanie nosa przy użyciu chusteczek higienicznych stanowi jedną z podstawowych zasad higieny. Są one skutecznym wsparciem przy katarze, a przede wszystkim zapobiegają rozprzestrzenianiu się zarazków.
Uczenie dziecka tego nawyku zacznijmy od lekcji prawidłowego wydmuchiwania nosa. Niezbędne jest też wytłumaczenie, dlaczego nie powinno się korzystać z tej samej chusteczki wielokrotnie. Żeby zachęcić pociechę do stosowania omawianej zasady, zaopatrzmy ją w zapas chusteczek, najlepiej w kolorowym, atrakcyjnym opakowaniu.
Zasłanianie ust podczas kaszlu lub kichania
Zarówno kaszel, jak i kichanie stanowią główne drogi rozprzestrzeniania się bakterii i wirusów. Prosty odruch zasłanianie ust pozwala zapobiec przenoszeniu się zarazków, a tym samym zakażeniu się osób w naszym otoczeniu.
Wpojenie dziecko tego nawyku ma zatem duże znaczenie. Najlepiej nauczmy je od razu, by zakrywało usta nie dłonią (która nie zawsze musi być czysta, jako że dotyka się nią różnych przedmiotów), ale łokciem. Jeżeli jednak mały człowiek do zasłaniania ust będzie używał rąk, ważną lekcją jest też mycie ich po każdym kichnięciu lub kaszlu.
Prawidłowe nawyki
Warto kształtować w dziecku prawidłowe nawyki, takie jak np. zdrowa dieta czy regularna aktywność fizyczna – w końcu dbałość o ciało nie oznacza tylko jego mycia. Dobrze jest jednak uczulać pociechę również na inne kwestie, takie jak np. niestosowność dłubania w nosie, zwłaszcza przy innych osobach, jak i konieczność używania odpowiedniego do wieku dezodorantu (szczególnie gdy wchodzi już w okres dojrzewania). Tą metodą nie tylko zatroszczymy się o higienę dziecka, ale i zapewnimy mu komfort oraz przystosujemy do życia w społeczeństwie.
Jak nauczyć dziecko dbania o higienę osobistą?
Przestrzeganie zasad higieny osobistej zapewnia skuteczna ochronę przezd chorobami, ale – co równie ważne – buduje w dziecku zdrowe nawyki na całe życie. Mały człowiek często postrzega je jednak jako przykry obowiązek, zarówno nudny i przeszkadzający w zabawie, jak i po prostu zbędny.
Jeżeli zależy nam na zmotywowaniu malucha do dbania o higienę, a tym sposobem również o zdrowie, spróbujmy sprawić, aby te rutynowe czynności stały się dla niego atrakcyjne. Zacznijmy naukę zasad higieny już od najmłodszych lat, tak, żeby dziecko przyjęło je jako naturalne elementy codziennego życia.
Dobry przykład
Zadaniem rodziców jest coś więcej niż tylko wyjaśnianie dziecku znaczenia higieny osobistej. Przede wszystkim powinniśmy dawać mu dobry przykład. Jak powszechnie wiadomo, maluch uczy się poprzez obserwację, dlatego jeśli sami będziemy przestrzegać zasad czystości, chętniej pójdzie on w nasze ślady. Sprawdzonym sposobem na wpojenie, a następnie utrwalenie w dziecku określonego nawyku jest wykonywanie go wspólnie. Przed posiłkiem czy po powrocie do domu, umyjmy ręce wraz z nim, przy okazji tłumacząc np., czym są zarazki i w jaki sposób regularne mycie dłoni pozwala się przed nimi uchronić.
Warto, żebyśmy przynajmniej na początku nauki zasad higieny codziennie myli zęby wraz z dzieckiem. Robiąc to wspólnie, nauczmy je prawidłowej techniki szczotkowania, a przy okazji również systematyczności. Bądźmy też konsekwentni – jeżeli będziemy myć ręce ręce za każdym razem, zanim siądziemy do stołu, maluch, widząc to, z automatu zacznie postępować tak samo.
Konsekwentne budowanie rutyny
Podstawę wpajania dziecku zasad higieny osobistej stanowi konsekwencja. Dobrym pomysłem jest stworzenie mu harmonogramu, który obejmie codzienne czynności i umożliwi maluchowi pamiętanie o nich. Pozwoli to, by wypracował sobie pewne stałe rytuały, przyzwyczaił się do nich i zaczął traktować jako coś naturalnego.
Sprawdzoną i skuteczną metodą uczenia dziecka nowych nawyków jest wyznaczenie stałych godzin na określone czynności. Ciekawą opcję stanowi zrobienie inspirującego plakatu z rozpiską planu na cały dzień – godziną na mycie rąk, kąpiel czy np. codzienne mycie zębów. Warto, żeby taki harmonogram był kolorowy, zawierał wiele obrazowych elementów, np. naklejek i ilustracji. Atrakcyjny w oczach dziecka plan uatrakcyjni mu codzienne czynności. Będzie przypominał o nich maluchowi i zachęcał do przestrzegania zasad higieny.
Co jeszcze przemawia do dziecka? Na pewno sprawdzi się piosenka lub rymowany wierszyk – jeżeli np. pośpiewamy wspólnie o myciu zębów, obowiązek dbania o ich czystość automatycznie stanie się dla malucha zabawą. Będzie dla niego odtąd przyjemnością, a nie nudną powinnością czy przymusem, stanie się czymś naturalnym.
To, co dobrze mieć na uwadze przy uczeniu naszej pociechy zasad higieny osobistej, to czas, jakiego ten proces wymaga. Musimy zawczasu uzbroić się w cierpliwość i pozostać konsekwentni. Nie zniechęcajmy się, nawet jeżeli dziecko nie będzie chciało współpracować. Zamiast poddawać się kontynuujmy naukę, przypominajmy mu systematycznie o zdrowych nawykach, nastawiajmy je do nich pozytywnie. Wprowadźmy do lekcji higieny radość i zabawę, a zwiększymy prawdopodobieństwo, że maluch przyjmie je jako stały i naturalny element swojego codziennego życia.
Sięganie po atrakcyjne akcesoria higieniczne
Chcąc zachęcić dziecko do przestrzegania zasad higieny, warto skorzystać z szerokiego asortymentu kolorowych akcesoriów pomocnych w dbaniu o czystość. Sklepy mają obecnie całe oferty tego typu gadżetów, możemy więc zaopatrzyć pociechę w szczoteczkę do zębów w kształcie ulubionej postaci z bajki, mydło w kształcie zwierzątka i o owocowym zapachu czy np. smakową pastę do zębów. Im bardziej atrakcyjne i barwne, tym lepiej – wszystko to ma realną szansę uczynić higienę osobistą przyjemną dla dziecka.
Wart rozważenia pomysł stanowi również zakup zegarka lub klepsydry, które pozwolą dziecku kontrolować czas, jaki powinno np. szczotkować zęby. Dajmy też maluchowi możliwość samodzielnego wyboru akcesoriów higienicznych i kosmetyków. Dzięki temu może on poczuć odpowiedzialność za kwestię swojej higieny i z większą motywacją i chęcią będzie jej przestrzegał.
Zapraszamy także do przeczytania podobnych tematycznie artykułów:
- Obowiązki domowe dziecka – jaki mają wpływ na jego rozwój
- Nauczanie domowe – plusy i minusy
- Kiedy dziecku na niczym nie zależy
Źródła
- https://www.bobowozki.com.pl/blog/porady/10-zasad-higieny-osobistej-dla-dzieci [dostęp: 23.04.2025]
- https://www.novakid.pl/blog/zasady-higieny-osobistej-dla-dzieci/ [dostęp: 23.04.2025]
- https://www.lekizsieci.pl/artykuly/jak-zmotywowac-dzieci-do-dbania-o-higiene-i-zdrowie.html?srsltid=AfmBOorJedQW6ZgRrYxTx4WMRDTvbw6mOpSwS6amdD-4bo-dOmcFRVqM [dostęp: 23.04.2025]
