W opinii psychologów dzieci potrzebują jasno wyznaczonych granic, dają im one bowiem poczucie bezpieczeństwa. Pomagają odnaleźć się i funkcjonować w przedszkolu, a następnie w szkole. Mądre reguły wprowadzają ład do dziecięcego świata, nie ograniczając przy tym rozwoju dzieci. Uczą się one z jednej strony uznawać potrzeby innych ludzi, z drugiej nabywają umiejętność wyznaczania własnych granic. Co ważne, potrafią też jasno zakomunikować, gdy się je narusza. Ma to szczególne znaczenie w kontekście bezpieczeństwa naszych pociech.
Określenie wzajemnych relacji między rodzicem a dzieckiem – tak, by obie strony wiedziały, że znajdują u siebie zrozumienie – stanowi jeden z najistotniejszych aspektów wychowania. Aby to osiągnąć, musimy jasno ustalić to, co wolno, oraz to, czego nie wolno robić, przy czym dotyczy to zarówno dziecka, jak i rodzica. Pamiętajmy, że mały człowiek obserwuje nas i reaguje na nasze zachowanie. Jeśli więc zdarzy się nam na niego krzyknąć, nie miejmy pretensji i nie dziwmy się, gdy i on odpowie nam krzykiem.
Ważne jest, żebyśmy w naszym postępowaniu byli konsekwentni. Tylko wtedy nasze dziecko przyswoi sobie i będzie każdorazowo stosować się do ustalonych przez nas zasad. Brak konsekwencji spowoduje, że pogubi się i będzie zdezorientowane. Co więcej, może potem próbować wymuszać na nas różne rzeczy. Jeśli raz będzie musiało po sobie posprzątać, a innym razem nie zrobi tego i nic się nie stanie, może potem tak kombinować, marudzić i zwlekać, żeby ponownie się od tego zadania uchylić.
Jeśli natomiast chodzi o zakazy, dobrze jest w sposób jasny i racjonalny je uzasadnić – możemy wtedy oczekiwać, że z biegiem czasu dziecko zacznie ich przestrzegać.
Ważną potrzebą dziecka jest, aby mu sprawiedliwie wyznaczyć granice jego postępowania oraz by jasno ustalić ich zasady. Tą metodą nauczy się ono, które z jego zachowań są akceptowalne, a które nie. Będzie też w stanie rozróżnić, co jest dobre, a co złe. Na przykład nie można krzyczeć i wpadać w histerię, ale można przyjść i powiedzieć rodzicowi, z jakiego powodu odczuwa się złość i co chciałoby się dostać.
Po co dziecku granice?
Małe dziecko ma prawo nie wiedzieć, co jest dla niego dobre. Granice są mu potrzebne z co najmniej kilku powodów. Bardzo często nie rozumie ono np., co się z nim dzieje, nie jest też w stanie kontrolować swoich emocji. Ponadto nie wie jeszcze, które zachowania są przez innych akceptowane, a które nie. Nie ma również pojęcia, czym ryzykuje i na co się naraża, chcąc natychmiast realizować swoje pomysły.
Sposobem na naukę jest dla dziecka często metoda mniej lub bardziej bolesnych prób i błędów. Na szczęście dzięki temu, że ma nas, rodziców, nie musi w ten sposób uczyć się wszystkiego.
Dzieci potrzebują uporządkowanego świata i znajomości zasad, które nim rządzą. Chcą wiedzieć:
- czego od nich oczekujemy;
- jaki charakter mają ich związki z innymi ludźmi;
- na co mogą sobie pozwolić;
- jakie czekają je konsekwencje, gdy posuną się za daleko.
Z tego powodu granice pełnią niezwykle istotną funkcję zarówno w procesie wychowania, jak i socjalizacji.
Jaka jest jeszcze rola granic?
Granice zapewniają dziecku poczucie bezpieczeństwa i stabilności. Brak granic może się wydawać wolnością – dziecko ma przecież prawie nieograniczony dostęp do różnego rodzaju przywilejów. Ze względu na jego niedojrzałą osobowość może to jednak w dłuższej perspektywie czasu być nie swobodą, a ogromnym obciążeniem. Jeśli ma poczucie kontrolowania sytuacji, sprawowania największej władzy w rodzinie i realnego sprawstwa, może mu towarzyszyć silny niepokój.
Rodzic powinien podejmować rozsądne decyzje i jasno wyznaczać granice, ponieważ tylko tym sposobem zapewni dziecku poczucie uporządkowanej, stabilnej i przewidywalnej rzeczywistości.
Stabilne i jasno określone granice uświadamiają dziecku, jakie zachowania są akceptowane. Dzięki nim wie ono, jak postępować, by było to zgodne z normami i zasadami, które obowiązują zarówno w jego rodzinie, jak i w szerszych kręgach społecznych.
Granice precyzują dziecku relacje z innymi ludźmi. Poznaje ono hierarchię w aspekcie władzy i kontroli, a także rozkład sił i wzajemne wpływy – jest to istotne zwłaszcza w związku rodzic-dziecko.
Dzięki granicom dziecko odkrywa świat. Dzieje się tak, gdy rodzice odpowiadają na takie pytania, jak np. co jest dobre, a co nie jest i z jakiego powodu? Na co mogę sobie pozwolić i co mnie czeka, jeśli przekroczę wyznaczoną granicę? Czy w takiej sytuacji poniosę jakieś konkretne konsekwencje?
Granice wspomagają osobisty wzrost dziecka. Wraz z jego rozwojem powinny się one rozszerzać tak, by były punktem odniesienia dla rosnącej dojrzałości dziecka. Granice dają wyraz zaufaniu, jakie mają do niego rodzice, ponadto odzwierciedlają ich akceptację i szacunek.
Pamiętajmy, że dziecko rośnie, a w związku z tym zmienia się i wraz z rozwojem dojrzewa do coraz to większej zarówno wolności, jak i odpowiedzialności (za siebie i innych). Z tego też względu wyznaczanie granic powinno być procesem dynamicznym.
Do każdego dziecka musimy podejść indywidualnie, tj. ustalać granice adekwatnie do jego wieku, temperamentu, a także naszych możliwości ich egzekwowania. Powinny one wspierać i stymulować rozwój dziecka – musi mieć ono sposobność do kształtowania w sobie poczucia odpowiedzialności, poznawania świata i ćwiczenia kompetencji.
Naszym zadaniem jest obserwacja dziecka, a w chwili, gdy widzimy jego gotowość do sprostania większej wolności i odpowiedzialności, reorganizacja dotychczasowych granic. Musimy je odpowiednio poszerzyć i tym samym dostosować do nowych warunków. Granice wytyczają zakres zarówno pożądanych, jak i akceptowanych zachowań dziecka i powinny one być w dużym stopniu elastyczne: z jednej strony wyraźne i bezdyskusyjne, ale z drugiej na tyle szerokie i podlegające modyfikacji, by dziecko mogło się rozwijać i zmieniać.
Granice dziecka
Wyjaśnienie dziecku obowiązujących zasad stanowi kwestię fundamentalną. Zwykle nie przestrzega ono tych, których po prostu nie rozumie, dlatego konieczne jest przedstawienie mu powodów i celów reguł i wymagań. Jeśli mały człowiek zrozumie obowiązujące zasady, będzie mógł bezkonfliktowo funkcjonować w gronie innych dzieci i w przedszkolu/szkole.
Jasne granice dają poczucie bezpieczeństwa: dziecko zdaje sobie sprawę z tego, czego nie powinno robić, ale równocześnie wie także, jakich zasad nie wolno łamać innym. Tym sposobem uczy się rozpoznawać i stawiać własne granice. Co ważne z punktu widzenia jego bezpieczeństwa, potrafi też jasno zakomunikować, gdy ktoś je narusza.
Rozumiejące i przestrzegające granic dziecko wie, jak zareagować w sytuacji, gdy komuś dzieje się krzywda. Co więcej, potrafi prosić o pomoc, jeżeli samo czuje się zagrożone. Te umiejętności są mu przydatne zarówno w trudnych sytuacjach w grupie rówieśników, jak i w przypadku przemocy czy molestowania.
Źródła:
- https://mp1deblin.szkolnastrona.pl/art,347,jak-madrze-wyznaczac-dziecku-granice
- https://strefaedukacji.pl/jak-stawiac-dziecku-granice-czy-brak-granic-to-wolnosc-jasne-zasady-daja-dzieciom-poczucie-bezpieczenstwa/ar/c5-17015717
Najnowsze komentarze